Kościół św. Michała Archanioła w Gdyni (czyli kościółek na Oksywiu) został wzniesiony w początkach XIII wieku. Najstarsza informacja o nim w źródłach pisanych pochodzi z 1224 roku, w którym to roku Świętopełk II (książę pomorski, syn Mściwoja I) wydał dokument potwierdzający nadanie wcześniejsze (z 1212 roku) wsi Oksywie (wraz ze znajdującym się tam kościołem) klasztorowi norbertanek z Żukowa. Nie jest wykluczone, że sam był wcześniej jego fundatorem.
W wyniku zatargu pomiędzy proboszczem parafii oksywskiej i a proboszczem parafii rumskiej, biskup włocławski Wolimir wydał 31 października 1253 roku akt, w którym upomina proboszcza z Rumi, aby nie sprawował czynności duszpasterskich na obszarze parafii oksywskiej. Zarazem wymienia z nazwy osady, które swoim zasięgiem parafia oksywska w tym czasie obejmuje. Jest wśród nich także Gdynia, a dokument ten jest zarazem pierwszym znanym aktem, w którym pojawia się ta nazwa.
W toku historii kościół wielokrotnie ulegał częściowemu lub całkowitemu zniszczeniu – najbardziej w trakcie potopu szwedzkiego oraz w czasie II Wojny Światowej. Był jednak szybko odbudowywany, a jego obecny charakter odzwierciedla stan na koniec XVII wieku.
W Kościele oraz na jego murach znajdują się liczne tablice pamiątkowe. Wspominają one marynarzy, żołnierzy, zasłużonych mieszkańców Gdyni i okolic, tych którzy ucierpieli w trakcie prześladowań hitlerowskich w II Wojnie Światowej oraz tych, którzy byli represjonowani w czasach powojennych.
W sąsiedztwie kościoła znajduje się najstarszy istniejący do dziś katolicki cmentarz. Są na nim pochowani przedstawiciele najstarszych gdyńskich rodów, zasłużeni dla Gdyni i polskości Pomorza działacze oraz obrońcy granic z 1939 roku.
Autor: Paweł Różyński
Bibliografia:
Rembalski T.: Dzieje osadnictwa na terenie współczesnych gmin Gdynia i Kosakowo od XIII do XV wieku. Gdynia 2006.
