Gdyńskie kalendarium do 1918 roku

0
1483
gdynia portal historia gdyni stare zdjecia gdyni 55
gdynia portal historia gdyni stare zdjecia gdyni 55
31 października 1253 – po raz pierwszy w zachowanych do dziś dokumentach pojawia się wieś Gdynia. Dokument ten wydany przez biskupa włocławskiego Wolimira rozstrzyga zatarg pomiędzy proboszczem oksywskim i rumskim, wyznaczając granicę parafii oksywskiej (w której znalazła się Gdynia).
ok. 1351 – powstaje kościół w Chyloni (dzisiaj parafia św. Mikołaja), który do 1915 roku jest filią parafii oksywskiej.
ok 1352 – powstaje kościół parafialny we wsi Wielki Kack (dzisiaj parafia Św.Wawrzyńca), który początkowo obejmuje Wielki Kack, Mały Kack i Kolibki).
1362 – wsi Gdynia nadano przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim. Na 30 łanach rozlokowano 15 gospodarstw kmiecych i 4 gospodarstwa zagrodowe, a na kolejnych 4 łanach gospodarstwo sołtysa.
1429 – do wsi Gdynia zostaje trwale przyłączona niewielka osada Grabówek, na której znajdował się folwark.
1488 – gdańska kronika informuje, że na brzegu morskim koło Gdyni zbudowano niewielką łódź dla gdańskiego kupca.
ok. 1585 – w Małym Kacku (dzisiaj część Orłowa) wśród zabudowań rzemieślniczych nad rzeką Kaczą powstaje świątynia luterańska, która służy miejscowym protestantom do 1945 roku. Po II Wojnie Światowej mieści się w niej katolicka parafia Matki Boskiej Bolesnej.
1614 – kartuzi organizują w Gdyni cegielnię.
1634 – na dworze Władysława IV pojawia się propozycja budowy portu wojennego koło wsi Gdyni. Plan Stanisława Koniecpolskiego nie zostaje jednak zrealizowany.
5 października 1637 – na plaży w okolicach dzisiejszego Redłowa, w obecności komisarza królewskiego Jerzego Ossolińskiego, opata klasztoru cystersów Jana Grabińskiego, podskarbiego koronnego Jana Mikołaja Daniłowicza oraz kupców gdańskich, dokonano symbolicznego objęcia zwierzchnictwa nad Bałtykiem przez Króla Polski. W wydarzeniu tym brały udział także okręty wojenne pod polską banderą.
1641 – Michał Ditmer kupuje od klasztoru kartuzów urząd dziedzicznego sołtysa Gdyni wraz z ziemią i gospodarstwem.
1663 – w Grabówku istnieje już browar (przypuszczalnie założony w tym samym roku).
12 maja 1734 – wieś Gdynia została doszczętnie spalona w toku działań wojennych (wojna o sukcesję pomiędzy zwolennikami Stanisława Leszczyńskiego oraz Augusta III Sasa) przez wojska rosyjskie operujące na Pomorzu.
1739 – karczmarz Jerzy I Blumhoff kupuje od klasztoru kartuzów urząd dziedzicznego sołtysa Gdyni wraz z ziemią i spalonym gospodarstwem sołeckim.
1772 – wieś Gdynia znalazła się w zaborze pruskim (tak jak wszystkie wsie, które od XX wieku weszły w skład miasta Gdyni).
1817 – we wsi Oksywie powstała pierwsza szkoła na terenie dzisiejszej Gdyni. Jej dokładna lokalizacja nie jest obecnie znana.
1819 – w Chyloni, przy dzisiejszej ulicy Lubawskiej, powstaje dwuklasowa szkoła. W końcach XIX wieku przenosi się do nowego budynku przy tej samej ulicy (ul. Lubawska 4), który stoi do dnia dzisiejszego.
1823 – po trzech latach ukończono budowę „Szosy Gdańskiej”, bitej drogi z Gdańska do Wejherowa, która przebiegała wzdłuż dzisiejszych ulic: Al. Zwycięstwa, Śląska, Morska, Chylońska.
1836 – powstaje jednoklasowa szkoła w Gdyni.
Budynek, w którym mieściła się pierwsza szkoła we wsi Gdynia – zdjęcie z początku XX wieku. [autor zdjęcia nieznany]
1862 – rozpoczyna działalność jednoklasowa szkoła powszechna w Cisowej. Budynek, wybudowany w 1860 roku, istnieje do dnia dzisiejszego (Chylońska 235).
1 września 1870 – ukończono budowę linii kolejowej, która połączyła Gdańsk z Koszalinem. Na terenie dzisiejszej Gdyni otwarto dwie stacje kolejowe – w Chyloni (w 1870 roku), w Kacku (1872 roku) oraz Gdyni (w 1894 roku).
Pocztówka przedstawiająca m.in. dworzec kolejowy w Chyloni. [Wydawca Kussner – Zoppot, źródło: feyg z forum http://wolneforumgdansk.pl]
1870 – wraz z uruchomieniem kolei, w Chyloni powstaje pierwsza na terenie Gdyni ekspedycja pocztowa, która obejmowała swoim zasięgiem m.in. Gdynię, Oksywie i Cisową.
1893 – rybacy z Gdyni i Oksywia wystosowali petycję do władz pruskich w sprawie budowy przystani rybackiej. Petycja została jednak odrzucona w obawie przed umacnianiem się „żywiołu kaszubskiego jako siedliska zła i wolności”.
1904 – Towarzystwo „Ostseebad Genossenschaft Gdingen” buduje nad brzegiem morskim w Gdyni Dom Kuracyjny (Kurhaus) z łazienkami kąpielowymi. Wytycza także drogę z dworca kolejowego do kąpieliska, która otrzymuję nazwę ulicy Kuracyjnej (niem. Kurhausallee).
Kurhaus – zdjęcie z 1913 roku. [autor zdjęcia nieznany]
Ulica Kuracyjna (dziś 10 Lutego) – zdjęcie z ok. 1918 roku. [autor zdjęcia nieznany]
1904 – powołano Związek Upiększania Gdyni, którego celem jest propagowanie Gdyni jako letniska oraz poprawa walorów wypoczynkowych osady.
1910 – do domu, w którym 50 lat wcześniej mieściło się gdyńskie sołectwo, wprowadzają się siostry ze Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo. Roztaczają one opiekę nad letnikami, ubogimi dziećmi, a wkrótce budują niewielki dom zakonny.
1911 – we wsi Wiczlino powstaje pierwsza na terenie dzisiejszej Gdyni straż pożarna. Rok później straż istnieje także na Grabówku.
1 sierpnia 1914 – wybuch I Wojny Światowej. Mieszkańcy terenu dzisiejszej Gdyni służą w armii pruskiej na obu frontach. Na szczęście działania wojenne omijają Pomorze, które w myśl postanowień Traktatu Wersalskiego powraca do Polski.
Bibliografia:
Sokołowska M.: Encyklopedia Gdyni. Gdynia 2006.
Roczniki Gdyńskie
Mikołajczyk B., Płaza-Opacka D.: Miasto z Morza – Gdynia w II Rzeczypospolitej. Gdynia 1993.
Rembalski T.: Dzieje osadnictwa na terenie współczesnych gmin Gdynia i Kosakowo od XIII do XV wieku. Gdynia 2006.
Rembalski T.: Właściciele wolnego sołectwa i karczmy w Gdyni (1362-1928). Gdynia 2008.