W Gdyni istnieje obecnie sześć widocznych cieków wodnych: Rzeka Kacza, Potok Kolibkowski, Swelina, Chylonka (Potok Chyloński), Potok Cisowski (Cisówka, Struga Cisowska), Potok Źródła Marii. W przeszłości widoczne były jeszcze: Potok Obłużański i Potok Wiczliński. Dziś ten drugi jest zasilany tylko po większych opadach deszczu.
Spis treści:
Kacza
Rzeka Kacza to największy ciek wodny na terenie Gdyni. Ma 15 kilometrów długości, zaś jej zlewnia obejmuje ponad 50 km kw. Do morza uchodzi w Orłowie, nieco na północ od tamtejszego mola. Ze względu na obecność terenów rolniczych w jej górnym biegu (Wiczlino, Dąbrowa) charakteryzuje się dość dużym zanieczyszczeniem wód. Skutkuje to zakazem kąpieli morskich w kilkuset metrowym pasie po obu stronach jej ujścia.
Rzeka posiada kilka dopływów, z których największy to Potok Źródła Marii. Ma około 2 kilometry długości i wpada do Kaczej w rezerwacie przyrody „Kacze Łęgi”.
17 maja 1937 roku doszło do rekordowego wezbrania rzeki w wyniku intensywnych opadów deszczu. Jej przepływ oszacowano wtedy na około 111 m sześciennych na sekundę. Spowodowało to znaczne uszkodzenia mienia – drug, mostów i budynków znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki.
W czasach historycznych rzeka zapewniała zasilanie młynów oraz źródło wody pitnej dla mieszkańców położonych przy niej wsi.
Chylonka (Potok Chyloński)
Rzeka ma 3 km długości, a powierzchnia jej zlewni wynosi nieco ponad 8 km kw. Swoje źródła bierze u podnóża Góry Św. Mikołaja w Chyloni, przepływa przez teren dzielnicy Chylonia, a następnie tereny przemysłowe. Jej ujście znajduje się obecnie w okolicach nowego terminalu kontenerowego.
Chylonka, a dokładnie jej piaszczysta dolina w dolnym biegu, bezpośrednio przyczyniła się do decyzji o budowie portu handlowego w Gdyni. Jednak już znacznie wcześniej była źródłem wody pitnej dla wsi Chylonia oraz napędzała dwa tamtejsze młyny. Dzisiaj, po częściowym uregulowaniu, ozdabia Park Kiloński.
Potok Cisowski (Cisówka, Cisowska Struga)
Rzeka wypływa z okolic rezerwatu „Cisowa”, na południe od Długiej Góry w Cisowej. Ma 12 km długości, a swoją zlewnią obejmuje teren o powierzchni 32 km kw. Przepływa przez Pustki Cisowskie, Cisową i uchodzi Kanałem Leniwym do starego koryta Zagórskiej Strugi, po czym wraz z wodami z oczyszczalni ścieków w Dębogórzu wpada do Zatoki Gdańskiej w Mechelinkach.
![]() |
Cisowska Struga w górnym odcinku. [autor: Paweł Różyński] |
Tak jak Chylonka dla wsi Chylonia, tak i Cisowska Struga dla Cisowej stanowiła źródło słodkiej wody i siły napędzającej miejscowy młyn.
Potok Kolibkowski (Kolibianka, Kolibska Struga)
Niewielki strumyk o długości około 3 km i przepływie w granicach 20 litrów na sekundę. Swoją zlewnią obejmuje około 3 km kw. terenu. Uchodzi do Zatoki Gdańskiej nieco na południe od mola w Orłowie.
Swelina
Niewielki strumyk o długości około 3 km i przepływie w granicach 30 litrów na sekundę. Płynie w dolinie V-kształtnej pośród wzgórz morenowych, co nadaje jej charakter rzeki górskiej. Stanowi dziś naturalną granicę pomiędzy Gdynią a Sopotem.
Autor: Paweł Różyński
Bibliografia:
Piekarek-Jankowska H., Dutkowski M.,: Zespół Miejski Gdyni. Gdańsk 1998.
Wagner H.,: O skutkach katastrofalnego opadu pod Gdynią w dniach 16 i 17 maja 1937 r. Przegląd Budowlany, IX, 2, s. 515-518.